Etiketaren artxiboa: eibar

Gure auzoetako jaien soka etetzen

Azken urteetako ohiturari jarraiki, bihar Elgetako Goimendi-Azurtza auzora joateko zita genuen soka-dantza ateratzeko asmoz. Aurten ez dagoela beharrik abisatu digute, ez omen da jairik ospatuko, eta zaldi zuri gaineko Santiagok baseliza barruko ilunpetan eman beharko du beste urte betez.

Herriko plazan edo antzoki batean dantzan diharduguneko gogo eta ilusio berarekin dantzatzen dugu gure auzoetako jaietan ere. Testuingurua humilagoa izanda ere, gertutasun berezia dute auzoetako jaiek. Maitasunez antolatutako egun bereziak dira ezin bestela, auzotarren nortasuna berretsi eta bat egiteko balio izaten dutenak. Eibarren herriko auzoetako jaiez gain (Urki, Legarre, San Kristobal, Amaña) baditugu gurean eliza, baseliza edo santu eta santaren baten inguruan ospaturiko jaiak: Azitain, Arrate, Salbador (Otaola-Kiñarra), Santa Kurutz (Mandiola), Aginaga, Santiago (Goimendi-Azurtza, berez Elgeta)… Mendi arteko errepidea bezala, urteak joan eta urteak etorri agertzen eta desagertzen doazen jaiak dira gehienak ere; “beti” antolatze lanetan aritu dena erretiratzearekin batera itzaltzen direnak eta berriz auzora odol gazteak datozenean indarberriturik argi egiten dutenak.

2010-01-017_soka-dantza_azitain

Urteak dira auzo jai hauetako meza ostetan soka-dantzak ateratzeari ekin geniola garai batean edozein erromeri eta jai girotan ohikoa zen dantza moldea biziberrituz. Halaxe atera izan ditugu azken hamarkadan gizonezkoen sokak Azitaingo eta, aipatutako, Santiago elizen atarietan, eta emakumezkoena berriz Mandiola bailarako Santa Kurutzen, Santiago (uztailak 25), San Anton (urtarrilak 17) eta Santa Kurutz (maiatzak 3) egunetan urrenez urren (edo aste barrua jausiz gero hurrengo larunbatean).

2005-07-25_soka-dantza_goimendi-azurtza

Azkenengoz 2011an lotu genituen eskuak sokan Azitain aldean, Felix Bergarak jaiak antolatzeari utzi behar izan zion urtean hain zuzen ere. Goimendi auzoan aurten, auzoaren desegituraketak bultzatuta batez ere, urtetan auzotarrek osatutako soka eten egingo da eta Kiñarra aldeko Salbador baselizaren bueltan ere litekeena da aurten mezatarako kanpai hotsik ez entzutea.

2013-05-05_soka-dantza_santa-kurutz

Zorionez tunelak bi alde izaten ditu eta Mandiola-ballen Santa Kurutzeko jaiek osasuntsu diraute. Azitaingoa azkenengoz ospatzen zuten urte berean, sokaren gidaritza emakumeen eskuetara pasa zen eta nahigabe eta zoritxarrez ala zorionez! gure auzoetako soka-dantzaren ordezkari bakar bihurtu da. Ez dela kasualitatea esango luke batek baino gehiagok.

Sinbolikoki baino ez bazen ere, azken urteetan osatutako sokek ezin izan diote egoera gordinari aurre egin. Oinarri erlijiosoa duten jai eta ospakizunek sinisdunen gainbeheraren bide beretsua jarraitzen dute, eta baserrien zahartze eta hustutzeari lotutako errealitatea gehituz gero, nekazari giroetan inongo ospakizunik antolatzea diren mirari txikiak desagertuz doaz. Ez dakigu behin desegindako soka berriz lotzerik izango ote den. Guk badaezpadan arropa zuri-gorriak prest izango ditugu tokatzen denerako.

2014-05-04_soka-dantza_santa-kurutz

Koko-dantzak 2015: Otaola- Kiñarra aldeko baserrietan

Datorren otsailaren 7an, larunbatean, aterako gara koko-dantzan eta koko-eskean. Aurten Otaola-Kiñarra aldeko baserriak bisitatuko ditugu.

Koko-eskearen ibilbidea

Goizean goiz, 8:30ean, Merkatu plazan egingo du lehen agerraldia koko-dantzen konpartsak. Ondoren, aurreko urteetan egin bezala, bi taldetan banatuko gara. Batzuk Txontatik gorako bidea egingo dute oinez eta Mertxete, Iraegi, Areta eta Aretabeletxe baserriak izango dira lehenengo geltokiak. Hemendik, mendi-pista bat hartu eta Altamira-erdikoa baserrira joango dira. Bertan egingo dugu topo bigarren taldearekin eta hortik aurrera denek jarraituko dugu.

2014-02-22_koko-dantzak_FL_3392

Bitartean, bigarren taldeak Sautxitik gora Iragorri baserrian egingo dute lehen dantza saioa. Iragorritik Azitain aldeko Loiola, Egiguren, Ixkue, Azitaingo erretegia eta Txopen baserrietan geldituko dira. Altamira-erdikora iritsi baino lehen Otaolaerdikoa eta Ipurua baserietan ere geldituko dira.

Bi taldeak Altamira-erdikora iristen garenean bertan dantza egin eta oinez jarraituko dugu ibilbidea. Urki aldeko Altamira-behekoa eta Kantina baserriak bisitatuko ditugu ondoren, eta amaitzeko Txonta aldera joango gara denok. Bertan Lekamendi, Urkiditorre eta Bolingua baserrietan gelditu eta azken honekin amaituko dugu lana.

2014-02-22_koko-dantzak_FL_9554

Koko-festa kalean

Iluntzean, 19.00etan Anbulategiko parkean elkartuko gara koko-konpartsa eta koko-festan parte hartu nahi duten guztiak, eta Mauxitxa txarangaren doinura erdiko kaleetan ibiliko gara. Ekitaldi irekia da hau eta nahi duten guztiak daude gonbidatuta, koko-jantzi eta festan gurekin batera parte hartzera. Egun horretan dantzarako prest izateko bihar, urtarrilaren 27an eta datorren asteartean, otsailaren 3an, Koko-dantzak ikasteko entseguak antolatu dira arratsaldeko 20:00etan Portaleako dantza aretoan.

Koko-dantzak 2014

  • 8:30 Merkatu plazan lehen agerraldia
  • 9:00 – 18:00 Koko-dantzak eta koko-eskea Otaola- Kiñarra aldeko baserrietan.
  • 19:00-21:00 Toribio Etxebarria, Untzaga eta Kalbeton kaleetan koko-dantzak Mauxitxarekin.

Ezpalak 2014, Eibarko jaialdia

Igandez Iruñeko Burgoen Plazatik Eibarko Untzagakora egin zuten salto danbolintero edo ttunttuneroek eta haiekin etorritako dantzariek (edo, aurreikusitako asmoa behintzat horixe zen…).

Beti ere zerura begira pasatzen ditugu aurreko egunak eta igandean bertan azken minutura arte halaxe egon ginen: lainoak eta euriak izango genituela iragarria zuten adituek, lurra bustita baina ateri esnatu ginen Eibar aldean, eta euritik babesteko Astelenarako plana ere iragarria genuen. Baina erabakia hartu beharra zegoen musika ekipoa batean ala bestean muntatzen hasteko astia izan zezaten teknikariek. Erabaki ezinda genbiltzala hauen eskutik ireki ziren eguneko ostarteak: kasualitatez unitate mugikor bat ekarria omen zuten Eibarrera eta nahi bagenuen, txarrenera eta azken unean ere, hura eraman zitekeela Astelenera, Entzun eta erabaki: betiko planari helduko genion beraz eta euriak harrapatuko bagintu bidean Astelenera mugituko ginela.

Zerura begiratzeari utzi gabe, 12:00etarako Urkuzuko Plazan elkartu ginen parte hartzaileok. Kezkako neska-mutilek zuri-gorriz janzten zuten plaza eta han hemenka ohikoa duguna baino txistulari gehiago ikus zitezkeen. Izan ere, Eibarko txistulariei deia egina zitzaien, oraingo nahiz lehengo, berriz elkartu eta betiko piezak joaz aurtengo Ezpalak Jaialdiaren gaiarekin bat egin zezaten. Berrogeitamar bat txistulariok aurrean zirela hasi zen kalejira: atzetik Kezkako nagusi nahiz txikiak lau soka ederretan bildurik buruzagiari lotuta, eta oraindik atzerago Ezpalak Jaialdiko bost gonbidatuak.

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9364_IZ

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9369_IZ 2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9390_IZ

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9395_IZ 2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9396_IZ

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9406_IZ

Bidearen erdiak eginda genituenean, euriak egunon esan eta aurrera egin ahala gurekin jarraitzea erabaki zuen gero eta gogotsuago. Ez zen une txarra izan bisitarako! Pausoa arindu, Untzaga pasa eta zuzenean Isasiko aldapan gora Astelenerako bidea hartu genuen. Ahal izan zen moduan, batzuek eserlekuetan leku hartzen zuten bitartean musikari zein dantzariek ere pilotalekua dantzaleku bihurtu asmoz, frontoia literalki okupatu zuten. Talde guztien aurkezpeneko sartu irtenaren ondoren ekin genion jaialdiari berari.

Etxekoak izan ziren lehenbizikoak pilotalekua zabaltzen. Andoni Altzibar eta Iñaki Barua biribilketa bat joaz kantxa erdira atera ziren lehenengo, eta haren erritmora, segundu gutxiren buruan Kezkako dantzari guztiek kantxa hartu zuten haien inguruan. Ezpataz zein makilaz elkarri lotuta, nagusienek parrila prestatu zuten musikarien inguruan eta gainerakoek hamaika sokatan banaturik irudi desberdinak marrazten zituzten bitartean, Andoni Altzibar parrila gainera igo zuten, honek txistua eta danbolina jotzeari utzi gabe. Han ziren danbolinteroek bat egin zuten han goian zenarekin eta txalo zaparrada ederra entzun ahal izan genuen horren adierazle. Parrila deseginda eta musikariak berriz Jose Miguel Laskurain eta Amaia Baglietto txistularien ondora erretiratuta, kezkako lagunak taldeka soka joko eta irudi desberdinak dantzatu zituzten. Biribilketa doinua ixildu eta ezpata-jokoa edo abarketak ere entzun eta ikusi ahal izan genituen tartean eta bukatzeko Bedaioko ingurutxoaren erritmora bukatu zuten saioa, berriz ere soka amaigabe zuri-gorri bat osatuz.

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9507_IZ 2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9526_IZ

Etxekoen lanak bukatuta Cambrils-eko ball de bastons-ak atera ziren erdigunera Ángell Vallverdún flabiol eta tamborinaren aginduetara. Makil-dantza indartsuak erakutsi zizkiguten Ángellek bertatik bertara jarraitzen zituela.

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9529_IZ

Gure inguruetara berriz buelta eginda, Xabier Itzainaren xirulak eta ttunttunak jarri zituen dantzan Itsasuko Ataitze taldeko dantzariak. Jauziren bat edo beste, gabota eta dantza-luzea eman zizkiguten. Xabier bera gidari izan arren, arrabita, atabala eta bigarren xirulari bat ere izan zituen lagun musikarien taldea osotuaz.

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9553_IZ

Lapurditik Zamorara salto egin genuen gero Mario Martínez tamborileroaren esku eta doinuetatik. Honek Muelas del Pan-eko dantzariak jarri zituen martxan, eta erdibideko nahaste eta guzti, benetan gozatu ahal izan genuen haien paloteado biziez.

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9664_IZ

Mantxako kanalaz haratagotik, Ingalaterrako Gloucestershire-tik iritsi zitzaigun Stephen Rowley. Haren txirula eta danbor doinueri jarraiki Feet Together Jump taldeko dantzariak jardun zuen jauzika dantzan bi zapi eskuetan zituela. Une batez zaldiko dibertigarri batek ere lagundu zion egin beharretan eta denen artean azkenerako Astelenako publikoarenbesoak dantzan jartzen lortu zuten.

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9672_IZ 2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9681_IZ

Jaialdiari bukaera emateko, etxera bueltatu berriz eta, hain zuzen, Berrizko dantzari beteranoen indarrak hartu zuen pilotalekua. Haien gidari, ezin bestean, txistularia eta atabalaria, eta bi izen haundi: German eta Jon Aldekoa Arriaga. Dantzari-dantza, erregelak eta banango zaharra eman zizkiguten. Gozamena lau haizetara!

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9779_IZ

Hara hemen, 2014 honetako protagonista gonbidatuak…zein pieza joten ari ote dira?

2014-05-25_Ezpalak-Eibar_9805_IZ

Honenbestez 2014 heze honek eman diona Ezpalak jaialdiari. Bazkal ostean, Aiko taldearekin dantzaz eta dantzan gozatu ahal izan genuen karpapean, eta nola ez, txistulari eta orohar, musikariez.

Hemen Iñaki Zugastik ateratako argazki gehiago.

Dantza Coliseoan: Ertza: Act of God

Ertza: Act of God

2013ko azaroak 15, ostirala, 20:30etan

Juan Sebastian Bach-en musika darabil Asier Zabaletak lan honetan sinesmen erlijiosoei buruzko gogoeta egiteko. Dantzaren plazer fisiko eta estetikoaz haratago, dantza gogoetarako tresna moduan darabil Ertza konpainiak.

Harkaitz Canok hitzen bidez adierazitako kezkei ematen die segida Asier Zabaletak dantzaren bidez: “Jainkoa gure arduretatik ihes egiteko asmakizun bat al da? Edo askatasunari diogun izua arintzeko adoptatzen dugun modua da?”

ACT OF GOD, Ertza

Argazkia: Gorka Bravo CC-BY-SA

Lau dantzarik gorpuzten eta dantzatzen dute Act of God: Eneko Gil, Lorentxa Iturralde, Noemi Viana eta Asier Zabaleta berak. Ander Lipus-en laguntza izan dute dramaturgian, eta Harkaitz Canok idatzi ditu testuak.

Ertza: Act of God
2013ko azaroak 15, ostirala, 20:30ean
Eibar, Coliseo antzokia
Sarrera: 8 € (internet bidez erosteko hemen)

Soka-dantza Santa Kurutzen 2013

Baserritar gazte belaunaldi berri bat loratu da Santa Kurutz ermitaren inguruetan. Batez ere Mandiola eta Gorostako baserrietan hazitako gazteak dira, Santa Kurutzeko festak antolatzekon testigua hartu, eta beraien bizi-pozakin kutsatu dituztenak. Emilio Azurmendi Sagarbitzaren hutsuneak markatu ditu aurtengo festak, baina belaunaldi berriaren festa-gogoak poza ekarri du Santa Kurutzera.

2013-05-05_Santa-Kurutz-soka-dantza_IZ_6586

Irati Kortabitarte eta Ane Sarasketa aurresku eta atzesku lanetan, eta Esther Kareaga eta Ainhoa Larrañaga zerbitzari lanetan, inguruko baserritarrek, emakumeek osatu dute soka ermita aurrean. Usartzarko txistularien doinura etorri dira desafioa, lehen gizonaren plazaratzea, kontrapasa, agurra, aita-san migel. Lehen zubiaren ondoren, Alberto Sarasketa “Azpiri” atera dute zelaira eta alabak dantzatu dio agurra.

2013-05-05_Santa-Kurutz-soka-dantza_IZ_6652

Bigarren zubia eta bigarren desafioaren ondoren iritsi dira fandangoa, arin-arin eta kalejira. Dantzarako baino iheserako hanka arinagoak dituela erakutsi du mutilen batek, baina gainontzekoek onenak emanda erantzun diote emakumeen gonbiteari eta dantza soltean haiekin aritzeko erronkari.

2013-05-05_Santa-Kurutz-soka-dantza_IZ_6693

Dantza osteko txorizo, odoloste eta gaztaiek ondo baino hobeto berdindu dituzte dantzak egindako hutsuneak.