Bi urtez plazatik ezkutatuta egon ondoren, bihar, ekainak 10, ostirala, arratsaldeko 19:30ean, Untzaga Plazan izango da Eibarko Dantzari Eguna. Ohi bezala, Kezka dantza eskolan eta Kezka dantza taldean urtean zehar ikasitako dantzak publikoan erakusteko aukera izango da. Dantza taldeko nagusiek Otsagabiko dantzak prestatzen jardun dute aurten eta beraz, pasakalle, enperadorea, katxutxa, jota eta pañuela-dantza eskainiko dituzte.

Dantza eskolako taldeek hango eta hemengo dantzen erakustaldi anitza eskainiko dute: Gipuzkoako dantzak (uztai handien kontra-dantza, zinta-dantza, uztai txikiena, makila handiena,…), aurreskua edo soka-dantza, Lapurdiko kaskaroten dantzak (martxa, marki ttipo, antxoriz dantza-jauzia, dantza-luze,…), Sarian zunzun sorgin-dantza, Lanestosako zumeen dantza eta kontra-dantzak,… Ohi bezala, musikaz Kezka dantza taldeko txistulariak eta Jainaga trikitilaria arduratuko dira. 

Eibarko Dantzari Eguna 2022

• Ekainak 10, ostirala, 19:30ean
• Tokia: Untzaga plaza (Euria egiten badu Errebalen)

Jarraitu Kezka

• twitterren
• facebooken
• Instagramen
• telegramen

Maiatzeko azken asteburuan ospatu izan da Euskal Jaia Eibarren eta azken bi urteetako gora-beheren ondoren ohiko data eta ospakizun eredura itzuliko da Eibarko Klub Deportiboak antolatzen duen festa. Txarangak, kontzertuak, azoka eta kantu-afariak ez dira faltako eta igandean dantzan protagonista izango duen eguna, Begiraleak eta Kezkaren emanaldiarekin eta Patxi eta Konpaniaren erromeriarekin.

Begiraleak eta Kezka

Donibane Lohizuneko Begiraleak taldea izango dugu aurtengo dantza talde gonbidatua. Ibilbide luze eta oparoko taldea da, Begiraleak elkartea 1935an sortu baitzen. Hasiera batean antzerki taldea bazen ere, berehala dantza batu zitzaion. Gaur egun hainbat sail ditu elkarteak: musika, kantua, dantza, literatura eta sukaldaritza, besteak beste. 1980ko hamarkadan Betti Bettelu taldeko maisua zelarik dantza-jauziak eta Lapurdiko dantza errepertorioa berreskuratu eta sustatzen aritu zen. Hain zuen Lapurdiko dantza-sorta bat ekarriko du Begiraleak taldeak Eibarrera: Kaskarot martxa, Beteluk sortutako makil-berri eta fandangoa, marmutx eta zapatain, ainhoarrak dantza-jauzia eta bukatzeko Makeako soka-dantza. 

Bestalde, Kezka dantza taldeak kostaldeko zenbait dantza eta hiru kontra-dantza eskainiko ditu bere emanaldian. Kaskaroten dantzarekin hasi, kaxakarranka eta Saliña-Saliña zahagi-dantzaren ondoren, Marian Arregiren doinuarekin dantzatutako kadrilea, Auritzeko karrika-dantzaren doinuarekin Argiak egindako kontra-dantza eta Kaleko Argia deritzogun kontra-dantza egingo ditugu. 

Erromeria Patxi eta Konpaniarekin

20 urtetik gora dira Patxi Perez-ek Eibarko Euskal Jaiko erromeria gidatzera lehen aldiz etorri zenetik. Ezagutu dugu Tapia eta Leturiakin, Batbirukin eta azken urteotan Konpaniakin. 1990eko hamarkadak Euskal Herriko dantzaldien eredua eraberritu zuen Patxi Perez-ek, dantzaldiak gidatzeko joera zabalduz, errepertoria eraberrituz. Dantza-jauziak hegoaldean zabaltzen lan handia egin du eta Europan era honetako dantzaldietan arrakasta zuten hainbat dantza, hala nola borobila edo txapeloaz adibidez, gurean zabalduz. Patxi Perez-ek dantza gidaritza eta txirula jotzen ditu eta berarekin aritzen dira Jimmy Arrabit bateriarekin, Panpi Gerard eskusoinuarekin eta Mikel Perez arrabita eta gitarrarekin.

Euskal Jaia 2022 Dantza-egunaren programa

Euskal Jai osoaren programa Deportiboko kultura batzordearen atalean daukazue. Hemen berriz, igandeko ekitaldien programa duzu:

Maiatzak 29, igandea

11:00 Dantzarien elkartzea Urkizun
11:45 Kalejira Urkizutik abiatuko da
12:10 Dantza-geldialdia Toribio Etxebarria kalean
12:30 Dantza jaialdia Untzagan
14:30 Bazkaria karpan
17:00 Erromeria Patxi eta Konpainiarekin
19:00 Larrain-dantza
20:00 Larrain-dantza Deportibo aurrean

Dokumentuaren akzioak

Dantzan

Dantzak Eibarren duen indarra erakusteko aukera eskaini digu 2022ko Dantzaren Nazioarteko Eguna. Kaxako lagunen proposamenak dantzan jarri gaitu herriko hainbat dantza talde eta eskola: Biraka, Ballet Eibarres, NeleDantza, Os Galaicos, Kaxa bera eta Kezka, denok bat hartuta, kaleak hartu ditugu eta dantzan jarri ditugu herriko hainbat bazter. Eskerrak eta zorionak Kaxakoei akuilua dantzan jartzeagatik.

Urkizun eta Untzagan aritu gara gu

Dantza ekitaldiak Urkizun, Errebalen, Amañan eta Untzagan egin badira ere, Kezkako dantzariak Urkizun eta Untzagan aritu gara. Urkizun bi taldetan aritu gara. Txikienek buhameak, txulalai eta marmutx dantzatu dute biribilketaz gainera.

Gazteek aurreskua egin dute, jakina, sokan, soka-dantza nahi baduzue.

Untzagan gazteok eta nagusiok elkarrekin soka osatuta aurreskua dantzatu dugu.

Eta ertain, gazte eta heldu, guztiak batera kontra-dantzatan aritu gara bukatzeko.

Euskal dantzaren erronka

Euskal dantzarentzat ez da erronka makala izan. Emanaldietan, gure aurretik eta ondoren aritu diren dantzariak bikain prestatuta eta koreografia ikusgarriekin aritzeaz gainera, modako musika indartsuak, erritmo biziak, baliabide handiz goi mailako produkzio musikaletan grabatutakoak eta soinu ekipoek bolumen handiz haizeratzen zituztenak baliatu dituzte.

Lehen notak entzun orduko ikusleak ere dantzan jartzen dituzten saio horien ondoren, gure txandan txistu soilez, erdi-purdi soinuztatutako mikroetatik sartzen zirenak, erritmo lasaiago eta konplexuagoak, eta gaurko ikusle gehienentzat arrotzak geratzen zaizkien doinuak baliatzen genituen dantzarako, gure gorputz hizkuntza hieratikoago eta ikusleen begietarako ez-ohikoagoan dantzatuz. 

Bi hitzetan esanda, bagenuen KEZKA gure dantzaldiek testuinguru horretan zer nolako harrera izango zuten. Azterketa hainbestean pasa dugun irudipenarekin geratu gara. Gutxienez ez gaituztela tomateka bota plazatik… Errepertorioak ongi pentsatu, saio bizi eta entretenituak prestatzen saiatu gara (beti bezala! Kar, kar), eta musikariek txistulariez gain eskusoinu, txirula, saxofoi, dultzaina eta abarrak jarri dituzte dantzan. Dena behar eta soberakinik ez.

Dantza modernoa eta emakumeak

Ekitaldiak balio izan digu Eibarko dantzaren argazki bat egiteko. Eta argazki horretan dantza modernoa eta emakumeak nagusi direla ikusten da. Euskal dantza, balleta edo galiziar dantzan ari garenak talde txikietan gabiltza. Euskal dantzaren kasuan garai batean dantza jardun nagusia zen, baina gaur egun txikien multzoan gaude. Dantza modernoa egiten duten taldeak oparo agertu dira plazan. Gure herrian euskarak bizi duen egoerarekin parekatzen dugu euskal dantzarena. Bertako (gorputz-)hizkuntza izan arren, gutxiengo egoeran gaude eta arrotza da gehienentzat.

Bestalde, bagenekien dantza nagusiki emakumeek egiten dutela gaur egun, baina argazkiak erakutsi diguna hori baino gehiago da, izan ere, gizonezkoak dantzan desagertzear daudela ikusi dugu. Apenas dagoen mutilik dantzan. Break dancean ume-moko batzuk eta euskal dantzan banaka batzuk. Kitto. Eta hau ere larria iruditzen zaigu.

Generoa eta estereotipoetaz asko hitz egiten da, emakumeak kiroletara bultzatzeko hainbat kanpaina dago, baina hemen gertatzen ari den konturik larriena da gizonezkoek milaka urtez egin duten gorputz jarduera, dantza abandonatu dutela, eta ez dela joera horri aurre egiteko inolako ahaleginik sumatzen.

Dantzan bukatu

Dantzaren eguna dantzan bukatzeko aukera eskaini du udalaren eskutik erromeria eskaini duen Parrapas taldeak. Plaza bete lagun, pozik, zoriontsu, dantzan eta festan, aspaldiko partez.

Dantzaren Nazioarteko Egun ederra ospatu dugu. Datorren urtean berriz, eta bitartean badugu urte oso bat aurretik dantzan aritzeko.

Eibarren dantzaren sustapenean dihardugun elkarte, talde eta eskolak batu gara eta lehen aldiz elkarrekin ospatuko dugu Dantzaren Nazioarteko Eguna, eta dantza ospatzeko dagoen modu onenean gainera, dantza eginez. Apirilaren 29an ospatzen da urtero mundu osoan Dantzaren Nazioarteko Eguna eta aurten Kaxakoen ekimenez, Eibarko plaza eta kaleak dantzan hartuko ditugu. Hona hemen eguna girotzeko Eibarko Udalaren enkarguz Marta Prolek prestatu duen bideoa “Zer da dantza?” galderari erantzunez.

Ostiral honetan, apirilak 29, Urkizun, Amañan, Errebalen eta Untzagan izango dira dantza ekitaldiak arratsalde osoan zehar. Parte hartuko dugun taldeak: Kaxa, Biraka, Ballet Eibarres, Os Galaicos, NeleDantza eta Kezka dantza taldea. Eibarko Udalaren babesa du ekimenak eta eguna dantzan bukatzeko erromeria eskainiko du Parrapas taldeak.

• Urkizu, 17:30etatik aurrera: Kaxa, Kezka, Ballet Eibarres, Biraka eta Os Galaicos.
• Amaña, 17:30etatik aurrera: Ballet Eibarres eta Kaxa.
• Errebal, 18:00etatik aurrera: NeleDantza eta Ballet Eibarres.
• Untzaga, 18:30etatik aurrera: Kezka, Ballet Eibarres, Biraka eta Kaxa.
• 20:15etan Untzagan erromeria Parrapas taldearekin.

 Dantzaren Nazioarteko Eguna Eibarren 2022, Marta Prolek eta Naiara Sarasketak egindako kartela.

Datorren maiatzaren 6an, ostirala, arratsaldeko 19:00etan, Eibarko Coliseo Antzokian eskaini da Oskar Alegriaren Zumiriki filma Eibarko Klub Deportiboak antolatzen duen Eibarko Euskal Jaiaren baitan. 

Posible da oroitzapen bererat bitan bidaiatzea? Zinemagileak egurrezko etxola bat eraikitzen du ibaiertz isolatu batean, haurtzaroan jokatzen zuen irlatik hurbil. Egun, irla urperaturik dago, bere lurra ikusezina, urtegi baten pareta eraiki zutenetik. Irlako arbolek, haatik, oraindik zutik diraute, hautsitako jostailu baten mastak bailiran ur erdian. Hor dago enbora arteko airea, iragana berpizteko leku bakarra.

• “Maisulan ausarta. Argi ikusten da zinema haurtzaroko etxea dela”. Ignacio Agüero.
• “Ezein filmeren antzik ez duen artelana, memoriaren Robinson Crusoe baten oihartzunean”. Eric Pauwels.
• “Arimarako festa bat, denboraren antropologia ariketa, maisulan bat”. Alan Berliner.

Oskar Alegria (Iruñea, 1973) zinema-zuzendaria da. Bere lehen luze-metraia Emak Bakia Baita (2012) izan zen. Bertan Lapurdiko kostaldeko etxe baten historia kontatzen zuen, Man Ray zinemagilearen 1926ko Emak Bakia pelikulan ageri den etxearen bilaketa zuena ardatz. Euskal dantzei buruzko film laburren sorta bat ere egina du, EKEren enkarguz. 2013-2017 bitartean, Punto de Vista Nafarroako Zinema Dokumentaleko Nazioarteko Jaialdiko zuzendari artistikoa izan zen.

Zumiriki (2019) Veneziako Mostran estreinatu zen, Goya sarietarako sei hautagaitza (Filme onena, zuzendaria, jatorrizko gidoia, muntaia, soinua eta dokumental filma) jaso zituen eta Sevillako jaialdian Olatu Berriak saileko filme onenaren saria eskuratu zuen. 

Zumiriki Eibarren

• Data: 2022ko maiatzaren 6an, ostirala, 19:00etan.
• Tokia: Coliseo Antzokia, Eibar.
• Sarrerak (dohain) Coliseoko txarteldegian eta Kutxabanken hartu daitezke dagoeneko.

Larunbat honetan Portugaleten eskainiko da berriz ere Juan Antonio Urbeltzen eta Argia dantzari taldearen Martin Zalakain ikuskizuna. 2020rako hamar emanaldi hitzartuta zeuden eta lehen biak egin ondoren hirugarrenaren bezperatan lehertu zen pandemia. Pasa den abenduan, bi urteko etenaren ondoren eszenaratu da Beasainen. Emozio handiz bizi izan dugun emanaldi horretakoak dira hemen ikus daitezkeen argazkiak. 

Bizkaian dabil Martin Zalakain

Datozen hiru emanaldiak Bizkaian izango ditu Martin Zalakainek: Portugaleten asteburu honetan eta Zornotzan eta Getxon maiatzean. Hona hiru datak:

• 2022-03-19 20:00 Portugalete, Zubi Alde Kiroldegia
• 2022-05-07 20:00 Zornotza, Zelaieta pilotalekua
• 2022-05-15 19:00 Getxo, Muxikebarri

Bi urteko etenak ez du hoztu Martin Zalakainek sortzen duen berotasuna. Beasaingo Antzizar kiroldegiko harmailak erabat bete ziren eta harrera bero-beroa eskaini zioten ikusleek. 2017an estreinatu zenetik 16 herritan 19 aldiz eskaini da Martin Zalakain eta ikusleengan eragiten duen zirrara ahoz aho zabaltzen denez emanaldietako sarrerak eskuratzea gero eta zailagoa gertatzen ari da. Portugaleten bi ordutan agortu dira sarrera guztiak. 

Euskal Herria dantzan

Argia eta Artedramaren zuzendaritzapean, hango eta hemengo dantzariak elkar hartuta aritzen dira Martin Zalakainen. Donostiako Argiaren itzalean Iruñeko Duguna, Eibarko Kezka, Elgoibarko Haritz, Añorgako Arkaitz, Astigarragako Astigar, Baiona-Biarritzeko Maritzuli eta Portugaleteko Elai Alai taldeetako dantzariak, eta Argia, Ezpelur eta Plectro taldeetako musikariak aritzen dira.

Dantza taldeen eta herrialdeen arteko lankidetza horrek ere berezi egiten du ikusgarria. Emanaldiak, errepikak eta prestaketak ere bilkura berezi bihurtzen dira, handik eta hemendik batutako ehun lagunen festak bere horretan. 

Ordezkapenak eta talde-lana

Pandemia osteko Martin Zalakainen ibilbideak dakartzan berritasunen artean aipagarria da kontakizunaren gidari egiten duen On Pio [Baroja] nobelagilearen papera, Josu Camarak gorpuzten duela orain, lehen txanpan bai aktore lanetan, bai eszenaratzea zuzentzen aritu zen Ander Lipusen tokia hartuz.

Horrelako lantalde handian ordezkapenak maiz gertatzen dira, baina bakoitzak ematen dion nortasun desberdinarekin hazten jarraitzen du ikuskizunak, talde-lana baita batez ere Martin Zalakain, Urbeltzen gidaritza eta bisioa eszenaratzen duen talde zabalaren gorpuztea.

Eta ordezkapenez ari garela, Onintze Azpeitia min hartuta izanik Portugaleten Kattalinen paperean Eider Agirrebeña arituko da, Martinen papera jokatzen duen Josu Garaterekin bikote eginez.

Errekatxuko taller txiki batean musika tresna berezi bat eraikitzen jakin zuten 1960ko hamarkada hasieran. Projectors elkarteko Jesus Mari Agirre eta Aitor Alberdiren ekimenez Helmholtz organo eibartarra era askotako musika egiten entzuteko aukera izaten da urtero, eta 2021ean, 60. urteurrena dela eta kontzertu handia antolatu dute San Andres egunean Coliseo antzokian: Mikel Azpiroz eta Elkano Browning Cream, Olatz Salvador, Julian Maeso, Mikel Erentxun, Zaloa Urain, Maite Arroitajauregi “Mursego”, eta kontzertua irekitzen, Juan Luis Agirre organojole eibartarra, Iraide Ansorena eta Quico Pugesek lagunduta eta Kezka dantza taldea dantzan.

Sokan, lotuan eta soltean

60ko hamarkadako soinua dario Helmholtz organoari eta giro horretan kokatu dugu gure dantza saioa: soka-dantzan hasi, soltean eta lotuan segitzeko. Quico Puges-ek txeloarekin gidatuta batu zaizkio Juan Luis Agirre organoarekin eta Iraide Ansorena txeloarekin. 

Altsasuko soka-dantzaren doinuarekin eszenaratu dira dantzariak, zubiak egin eta berriz gordera ezkutatzeko.

Quico Puges-en beraren doinuak eta Josu Garaten gidaritza koreografikoarekin, arin-arin, fandango eta kalejirara, soltean zein lotuan, dantzatu dituzte Kezkako dantzariek. 

Dantzarietan azken orduko ordezkapenak egin behar izan ditugu eta Josu Garate eta Ainhoa Larrañagarekin batera Jone Lahidalga eta Oier Araolaza aritu dira, ensaiatzen aritu baina emanaldi egunean etxean geratu behar izan diren Eider Agirrebeña eta Luken Aranburu ordezkatuz. 

Bigarren urtez, 2020an bezala 2021ean ere, San Juan festak bertan behera geratu direnez pandemiaren eraginez, Coliseo antzokian egin da San Juan eguneko soka-dantza edo aurreskua. Mugatutako ikusle kopuru batek antzokian bertan ikusteko aukera izan du eta gainontzekoek etxetik jarraitu ahal izan dute youtubez zuzenean eskaini baita.

2021eko ekainaren 24an, arratsaldeko 19:00etan hasi da ekitaldia Usartza txistulari taldearen lehen doinuekin. 

Kezkako dantzariak korrika sartu dira oholtzara eta itzulia egin ondoren ikusleei begira egokitu dira puntu erdiko arkuan. 

Aurreskua eta atzeskuaren arteko desafioa egin da bizi-bizi eta segidan esku-aldatzeko doinura abarketak edo banan-banangoak dantzatu dituzte, nahiz eta ez denek banan-banan, binaka eta hirunaka baizik.

San Juan zortzikoa jo dute txistulariek eta dantzatu dantzariek, aurresku eta atzeskuaren puntuak eta talde osoarenak tartekatuz, sokan eta soka hautsiz, zein berriz osatuz behin eta berriz.

Orbea kontrapasaren doinura atera dira zerbitzariak gonbidatuen bila: Maria Asun Noges damaskinatzailea, Eibartarrak FT eta Eibarko Txirrindulari Elkartea izan dira aurtengo omenduak. Haien aurrean agurra dantzatu dute aurresku eta atzeskuek, eta segidan Aita San Migel dantzatu dute bi bakarlariek eta bi zerbitzariek.

Gonbidatuak sokan sartuta, zubia egin eta desafioa gurutzatuta dantzatu dute aurreskuak eta atzeskuak.

Soka askatu eta dantza soltean aritu dira denak, azken kalejirarekin soka berriz hiru zubien bidez korapilatuta uzteko.

Usartza taldea: 1. txistua: Enrike Montero: 2. Txistua: Ainhoa Urkizu: Silbotea: Asier Castelos; Atabala: German Ereña. Kezka dantza taldea: Aurreskua: Luken Aranburu; Atzeskua: Jone Lahidalga; Zerbitzariak: Ane Muguruza, Jone Saez; Dantzariak: Jone Amuategi, Ane Montiel, Idoia Lahidalga, Ainhoa Larrañaga, Izar Araolaza, Oier Araolaza.

• San Juan 2021 Aurreskua [argazkiak]

Badatoz berriz karnabalak, aratusteak, inauteriak… Aurten bai, 2022an iaz utzitako lanak betetzen hasteko asmoa dugu, nahiz eta ezingo ditugun nahiko genituzkeen guztiak egin. Gorosta eta Mandiolako hainbat baserritara eramango ditugu koko-dantzak eta koko-marruak otsailaren 19an. 

Koko-dantzak 2022

Data: Otsailak 19, larunbata
08:30 Merkatu plazan
09:00 – 15:00 Koko-eskea Gorosta eta Mandiolako baserrietan.
Ibilbidea: Orbea, Eskaregi, Agirregainekoa, Agirreazpikoa, Azaldegigainekoa, Nagiorbe, Nagiorbebekoa, Boneta, Sagarbieta, Azpiri, Mandiolagainekoa, Mandiolazpikoa eta Arlaban.
18:00 – 18:45 Kokomarruen elkartzea Errebal plazan koko-jantziak jartzeko.
19:00 – 21:00 Koko-dantzak Eibarko erdigunean:
Ibilbidea: Anbulategiko parkea, Zuloagatarren, Toribio Etxebarria, Untzaga, Kalbeton eta Plaza Barria. 

Koko-dantzak Aratusteen kartelean

Aurten ere Koko-dantzak protagonista dira Eibarko aratusteen kartelean. Eibarko Udalak antolatzen duen kartel-lehiaketaren irabazlea Jaume Gubianas Eskude ilustratzaile katalana izan da Koko-jantzi 5.0 izeneko lanarekin. Bertan, koko-dantzetako koko-dantzariak eta kokomarruak ezagutu daitezke, Hartza, sasikartia, burburixuak, Arraguetako Amabirjina, Batista kojua, Kattalin, Maria, Petra eta abar. 

Ez da lehen aldiz koko-dantzak ageri direla Aratosteen kartelean, 2020an ere ageri baitziren.

Iaz bideoarekin konformatu behar

Iaz ezin ospatu geratu ginen, baina Azpiri eta Mandiolazpikoa bideoa grabatzeko eszenatoki bihurtu genituen. Oso ondo funtzionatu zuen bideoak, gainera! Hemen iaz Idoia Lahidalgaren irudiekin osatutakoa.

Pasa den ekainaren 13an Etxebarrian izan ginen bertako jai-batzordeak gonbidatuta emanaldia eskaintzen. Lea-Artibaiko Etxebarrian, Markinaren alboan dagoenean izan zen emanaldia. Bertako jai batzordeak maiatzerako gonbidatu gintuen lehenengo baina osasun-larrialdearen ondorioz ekainera atzeratu zen gero. Udaletxe aurreko parkean, belardian aritu ginen dantzan. Arrateko ezpata-dantza egin genuen lehenengo eta aurreskua edo soka-dantza ondoren. Ezpata-dantzarako belaunaldi berrien laguntza izan genuen.

Ikusi hemen Idoia Lahidalgak eta Josu Garatek egindako argazki gehiago. 

• Kezka dantza taldea Etxebarrian 2021 [argazkiak]