Baserri asko dago Eibarren eta ezinezkoa zaigu egun batean denetara iristea. Hurrengo urteetarako begiratuko dugu taldea zatitu, egun gehiago hartu edo zer egin behar dugun, baina aurten, estreinakoa izanda, baserri multzo bat hautatu dugu eta haietara bakarrik iritsi ahal izango gara. Ez dira gutxi hala ere. Datorren urtarrilaren 26an Eibarko 35 baserritara joango dira koko-dantzari eta koko-marruak, koko-dantzan eta koko-eskean egitera.

Arrateko dantzariak gara, eta beraz, Arrate inguruko baserriak egingo ditugu lehenik eta behin. Arrate balleko baserri gehienak, eta Gorosta eta Mandiola auzoetako batzuk bisitatuko ditugu.

Ibilbidea

Merkatu plaza berrian lehen emanalditxoa egin ondoren, Azitainera jaitsi, eta Citroen atzetik ateratzen den bidean hasiko gara. Honako baserri haue bisitatuko ditugu bide horretan: Barrundi, Arexitagoikoa, Narru (Kutunegietabarrenengoa), Guenetxe (Kutunegietaguenengoa), Argiñao (2), Untzeta, Sanjoangoa, Barrenetxe, Zelaikoa, Arizmendi, Arizmendiguena eta Gaztelu.
 
Ondoren, Iñarre baserrira jaitsi, eta hortik San Martin, Mendigoiti, Lezeta, Asola-berri eta Sumendixa baserriei egingo diegu bisita. Azitaingo Poligonora irten, eta Lazareto, Altzubarren eta Lezetabeletxe baserrietara joko dugu. Segidan, Arrateruntz joko dugu eta bidean Biriñao, Eskaregi-errota, Maapila, Itsaso eta Mugitzabarri pasa ondoren, Arraten bertan Kantabria (Arratebekoetxe) aurrean egingo dugu goiz parteko azken koko-dantza.

Bazkal ostean Zestero-ra jaitsi, eta gero Gorosta aldera joko dugu, bertan Gorostagainekoa, Gorostabeña eta Gorostoazpikoa baserrietara bisita egiteko. Arrateko bidera itzuli eta Santa Kurutzeko bidetik hasiko gara jaisten eta bide horretan egingo ditugu koko-eskearen ibilbidearen azken baserriak: Iturrao, Mandiolagainekoa eta Mandiolaazpikoa.

Hauxe da ibilbidea mapan. Puntu bakoitza baserri bat da eta bertan klik eginez gero baserriaren izena ikusi dezakezue.

tagzaniapaste
koko-eskea tagged map by user – Tagzania

Lehenengo bisita

Azken bi asteburuetan baserriz baserri ibili gara baserritarrei gure proposamena aurkezten eta beraien etxe aurrera egingo dugun bisita jakinarazten. Oso ondo hartu gaituzte baserritarrek. Elkar ezagutzeko aukera izan dugu eta bide batez bideak ikasten hasi gara.

Pena dugu hainbat baserritara ezingo garelako aurten iritsi, baina aurten neurria hartu eta datorren urtean gehiago egiteko moduan antolatuko garela espero dugu.

Arrateko dantzekin abiatutako bidean sakonduz, egutegiaren beste muturrean gure herriko dantza tradizioak osatzen jarraitzeko asmoa dugu. Udako dantza tradizioek beren kide simetrikoa izan ohi dute neguan, eta Arrateko dantzen neguko ordaina aratusteetan egingo ditugun koko-dantzak izango dira.

Aratuste asteburuaren aurreko larunbatean, 2008ko urtarrilaren 26ean, koko-dantzari eta koko-marru konpartsa bat plazaratuko du Kezka dantza taldeak eta baserriz-baserri Arrate inguruko hainbat txoko bisitatuko ditu. Goizean goiz abiatuta baserri bakoitzaren aurrean dantza emanaldia egin, koko-eskea egin eta modu horretara hainbat baserri bisitatuko ditu konpartsak egun osoz. Arratsaldean Eibarko kaleetara iritsiko da koko-dantzari eta koko-marruen konpartsa, eta bertan ibiliko da aratusteek ohikoa duten jai giroan musika eta dantzarekin.

Aratuste tradizionala eta bere pertsonaia arketipikoetan oinarrituta ari gara koko-dantzak prestatzen. Eibarren plazaratuko ditugun koko-dantzari eta koko-marruak bertakoak dira, bereziak eta nortasun propioa dutenak, baina aldi berean inauteriaren izpiritu tradizional eta europarrean oinarrituak eta testuinguru horretan bete-betean txertatzen direnak. Eibarko aratusteen inguruan erabili izan diren zenbait ohituretatik jaso ditugu su berria pizteko erabiliko ditugun txinpartak.

Talo eta txorizo usainak
erakarririk eibartar asko biltzen dira urtero San Andres egunean. Iaz
bezala aurten ere lan eguna (ostirala) tokatu zen azaroaren 30a eta
Eibartik kanpora lan egiten duten eibartarren falta sumatu zen. Nekazal
azokaren inguruan bildu ohi da jende gehiena, goizean goizetik
baserritarren produktuak ikusi eta erosteko aukera paregabea izan ohi
da egun hau.

Nahiz eta festa bezperan hasi, Kezkako dantzariok
antolatutako Plazara Dantzara erromeria San Andres egunean bertan egin
ohi dugu urtero. Denera, Kezkako dantzariak, dantza eskolako umeak,
dantza ikastaroko ikasle finak, eta ikusle izatetik dantza egitera
pasatu ziren hainbat eta hainbat pertsona bildu ginen Eibarko Untzaga
plazan eguerdiko 13:00ean. Jainaga eta Narbaiza trikitilarien kalejira,
fandango eta arin-arin, bals, korrido eta jautziekin ordubete inguru
egon ginen eskuak eta hankak astintzen, batzuk biharamonari aurre
egiten, bezperako ajea kentzeko asmoz, eta beste batzuk parrandan
hasteko gogoz. Tartean, nekazal azokaren sari banaketa ere izan zen.

Nahiz
eta hasiera batean hotz egin, giroa poliki-poliki hasi zen berotzen eta
bukaerarako, tripak ere dantzan genituela, taldeko argazkia atera eta
denok bazkaltzera! Hala ere jai giroa ez zen hor amaitu, batek baino
gehiagok gauean ere dantza jarraitu baitzuen.

Hona hemen aurtengo San Andres eguneko argazki sorta.