Eibarko ume eta gaztetxoen eskolaz kanpoko jardueretan euskararen erabilera indartzeko sortu zen 1993an Berbia Emon egitasmoa. Gaur egun Eibarko 56 ikastetxe, kirol, kultur eta aisialdi taldeetako kideek sinatuta dute Eibarko Udalak eta etakitto elkarteak sustatzen duten hitzarmen hori.

Joan den astean hitzarmena berretsi eta sinatzeko ekitaldia burutu zen
Eibarko Udaletxean, eta talde guztietako ordezkariak bildu ziren
bertan. Lehengo aldiz Berbia Emon
saria banatu zen, eta Kezka dantza taldeari eman zioten sari hori. Saria Esther Galarza eta
Asun Poza zeramistek egindako oroigarri bat izan da. Sariaren antolatzaileen esanetan “Kezka taldeak dantza ikastera joan diren umeen artean euskara
erabiltzeko egindako ahalegina saritu nahi izan dute“.

Enrike Izagirrek jaso zuen saria Kezkaren izenean eta eskerrak ematez
gain, saria jasotzeko egindako merezimenduei buruzko bere kezka agertu
zuen, kezkan ez baitugu ahalegin berezirik egiten euskaraz aritzeko.
Besterik gabe gure komunikazio hizkuntza naturala da, eta izango dira
euskara erabiltzeko guk baino ahalegin handiagoak egiten dituztena.
Eskerrikasko hala ere saria ematea erabaki dutenei.

Estatistikek zerbait erakusten badute da beti ezin duela eguraldi
txarra egin eta noizbait tokatu behar dela ona. Tarte batean txarrak
tokatu zaizkigu, eta orain buelta etortzen ari da. San Andres eguna,
azaroaren 30a, eguraldi txarra egiteko aukerakoa da egutegiari
begiratuz gero eta euria maiz izan dugu egun horretan azken urteotan.
Baina aurten ez, aurten ona tokatu da eta San Andres egunez gozatzeko
aukera ederra izan dugu.

Osteguna da, eta Eibartik kanpo lanean edo ikasten ari diren batzuren
falta sumatzen da.

Beste batzuri bezperako parrandak luze jo die eta
begiak ezin irekita iritsi dira plazara. Eguerdiko 13.00ak Untzaga
Plazan. Nekazal azokaren sariak eman dira, heldu dio Jainagak soinuari
eta Narbaizak panderoari, eta hasi da erromeria. Kalejirak, fandangoak,
arin-arinak, balsak, korridoak, jautziak eta kontra-dantzak. Kezka
dantza eskolako ikasleak, dantza taldeko dantzariak, dantza
ikastaroetako ikasle saiatuak, guraso animatuak eta ikusle ausartak,
denak aritu dira dantzan bazkaltzeko ordua iritsi den arte. Hotz zegoen
hasi aurretik baina berotuta bukatu dugu. Familiako argazkia egin eta bazkaltzera!

• San Andres eguneko Plazara Dantzararen argazki sorta bat hemen.

Beste bi protokolo udazkenean. Aspaldiko urteetan (10tik gora bai)
betetzen ari garena da bat, Bakailaoaren kofradiarena. Beste hainbat
elikagaien kofradiak gonbidatu eta jai eguna ospatu ohi dute Eibarren
San Andres jaien bueltan.

Mezatik irteera agurra dantzatu eta harrera
eginez parte hartzen dugu Kezka dantza taldekook ekitaldi horretan.
Aurten (azken urteotako tradizioari jarraituz) Enrike Izagirrek egin
ditu aurreskulari lanak. Azaroaren 26an, igandean izan zen ekitaldia.

Eta eskilara mekanikoak ke no falten. Aspaldi galdu genuen kontua
zenbat inauguratu ditugun. Eta esanda duguna lehen ere eskilara
mekaniko batzuei dantza egitearen absurdoa. Baina Udalak eskatu eta guk
erantzun. Horretan jarraitzen dugu. Noiz arte? auskalo. Oraingoan, Urki
auzoan jarri dute tramo berri bat eta Oier Ibarbiari tokatu zitzaion
dantza egitea abenduaren 2an.

San Andres bezperetan baserritar jantzia txukuntzeko eta atontzen
joateko bi ekitaldi burutu ditugu. Batetik, Ikerfolk elkarteko Ane
Albisuk hitzaldia eskani zuen eta bestetik atontzeko taller praktiko
bat burutu genuen.

Azaroaren 21ean izan genuen Eibarren Ane Albisu.

Eibarko Udalarekin elkarlanean antolatu genuen hitzaldia eta San Andres jaietako egitarauan sartu genuen. San Andres
jaien bueltan, feriara begira edo bezperan eskoletan asko dira
baserritar janzten diren eibartarrak eta haien jakinmina asetzen saiatu
zen Ane Albisu Portalea kultur etxeko areto nagusian egindako
aurkezpenean.

Janzkera tradizionalaren inguruko ikerketak Ikerfolk elkartean
noiz eta nola hasi ziren aurkeztu zuen, tradiziozko, modako eta
dantzarako janzkeren arteko bereizketak egin, eta historian izan duten
bilakaerak agertu zituen. Atondu proiektua eta baserritar jantzien diseinu berrien nondik norakoak azaldu zituen ondoren, eta Elkar argitaletxearekin atear duen liburua aurkeztu zuen. Hainbat argazki erakutsi eta komentatu zituen, eta ondoren, Kezka dantza taldeko dantzariek soinean zeramatzaten zenbait jantzi azaldu zituen.

Teoriatik praktikara

Azaroaren 24an, ostiralean, baserritar jantziak atontzeko taller praktikoa burutu genuen Portalea kultur etxean. Eibarko Udaleko euskara sailak
proposatutako taller praktikoetako bat da hau.

Olentzeroren kalejira
sustatzeko ahaleginetan dihardu euskara sailak, eta baserritar janzteko
aholkularitza eskaintzea da bideetako bat. Ane Albisuren
hitzaldiarekin bat egin du aurten ekimenak, eta San Andres bezperatan
egin da. Erantzun zabala izan du tallerrak, 60 lagun hurbildu baitziren
bertara. Buruko zapiak nola jarri da buruhauste gehien eragiten duena,
eta horretan aritu ziren Kezkako dantzariak, tallerrera
hurbildu zirenekin buruzko zapiak jartzeko praktikak egiten. Gerrikoak
eta abarketak lotzeko ikastaroak ere egin ziren.

Urria eta azaroan hiru aurkezpen egin ditugu Arrateko Amaren dantzen inguruan. Arrateko Amaren dantzak tradizio berria
abian jartzeko emandako urratsak eta egindako gogoetak aurkeztu ditugu
hitzaldi eta pouerpoint bidez Donostia, Iruñea eta Eibarren.

Eusko Ikaskuntzaren jardunaldietan

Urriaren 21ean Festa Berriak. Antzinako folklorea eta gaur egungo
ekintzak izeneko jardunaldiak antolatu zituen Eusko Ikaskuntzako Folklore Sailak Donostiako Miramar jauregian.

Bertan, komunikazio aske bezala aurkeztu genuen Arrateko Amaren dantzak XXI. menderako tradizio bat izenekoa, eta arratsaldeko egitarauan txostena aurkezteko tartea izan genuen.

Nafarroako Dantzarien Biltzarrean

Azaroaren 18an, Euskal Dantzarien Biltzarraren Nafarroako ordezkaritzak gonbidatuta Iruñeko EDBren egoitzan bi hitzaldi eskaini genituen. Batetik, Gipuzkoako dantza maisuen tradizioaz
eta bere testuinguruaz aritu ginen. Eta bestetik Kezka dantza taldeak
Arrateko Amaren dantzekin burutu duen proiektua aurkeztu genuen.

Eibarko Euskaltegian

Azkenik, azaroaren 28an, Eibarko Udal Euskaltegian aurkeztu genuen Arrateko Amaren dantzak XXI. menderako tradizioa izeneko hitzaldia. Udal Euskaltegien webgunean ere jaso dute albistea.

Horiez gain, irailaren 13an, Añorgako Rezola museoan, Gipuzkoako dantza maisuen inguruko hitzaldia eskaini genuen Arkaitz Añorgako dantzariak taldearen 80. urteurrenaren inguruko ekitaldietan.

Orain urte-terdi egitekoa zen ekitaldia. Juan San Martin Eibarko seme
kuttun izendatzeko urrats guztiak emanda zeuden, eta San Joanetan, bere
urtebetetzegunarekin batera egiteko asmoa zegoen. Baina hilabete batzuk
lehenago makaldu eta omenaldia baino lehen joan zitzaigun Juan San
Martin.


Euskaltzaina, arartekoa, idazlea, mendizalea, espeleologoa,
argazkilaria, historia eta arkeologia biltzailea,… zer ez zen izan
Juan San Martin. Kezka dantza taldearen sorreran eta ibilbidean ere
izan zuen eragina. 1957an Eibarko Klub Deportiboan hamaika batzordetan
ari zen bera sustatzaile lanetan, eta batzorde artistiko-kulturala
sortzeko proposamena ere berak egin zuen. Batzorde hori osatuko zuten
natura, liburutegia, euskara, argazkilaritza,… eta dantza azpisailek.
Eta dantza batzorde hori da, gerora Kezka izena jaso zuena, eta
gaurdaino iritsi dena. Eibarko tradizio, kantu, dantza eta ohiturak
biltzen lan ederrak egindakoa da Juan San Martin eta hari zor dizkiogu
dantza taldearen ibilbidearentzat argigarriak izan diren hainbat
ekarpen. Gregorio Santa Cruz-en inguruko liburuaren hitzaurrea berak
idatzi zuen.
 

Hori guztia buruan genuen 2005eko ekainean omenaldia egingo zitzaiola
jakinarazi zigutenean. Arrateko Amaren dantzak prestatzen ari ginen,
eta ezpata-dantza bere aurrean estreinatzea pentsatu genuen. Ez zen
posible izan, eta beraz, joan den azaroaren 17an egindako ekitaldian
dantzatu dugu ezpata-dantza, bere alargun Mari Paz, seme Oier, eta
ekitaldira hurbildutako hainbat eta hainbat erakundetako eta
elkarteetako ordezkari eta lagunen aurrean.

Usartza txistulari taldeak lagunduta atera zen taldea Udaletxearen
arkupeetatik, plaza erdian zubia egin, azkendariak aurrera pasa, eta Mari
Paz-i lora sorta bat oparitu ondoren, ezpata-dantza dantzatu genuen.
Ondoren, korrika saio azkarra, arkua udaletxeko sarrera nagusiaren
aurrean eta Eibarko alkate soinuaren doinuarekin zubipetik pasa ziren
gonbidatuak. Jose Miguel Laskurain txistulari eibartarrak sortutako
doinua da Eibarko alkate soinua eta ekitaldi hori izan du estreinaldi
seinalatua.

Felipe Loyolak eta Iñaki Zugastik egindako argazki sorta ikus daiteke hemen.