Dantza, musika eta bertso, programa ederra antolatu dute Otxandion Urduri dantza taldeak eta Iurretako dantzariek. Soka-dantza gainbeheran dagoela sumatzen dute Durangaldean eta balioan jartzeko jaialdia antolatu dute irailaren 4an. Pozik hartu dugu gonbidapena Kezka dantza taldean. Zer esanik ez “kartela” ezagutu ahala piztu digun ilusioa: Bermeoko Alkartasuna, Iruñeko Duguna, Iurreta, Durango, Berriz eta Garaiko dantzariak, Gari Otamendi, Carlos Sagi eta Ander Blasco musikariak, Miren Amuriza eta Unai Iturriaga bertsolariak, Josu Zabala musikari eta akuilaria… 

Plaza eder bat herri dotorearen erdian

Otxandio distiratsu dago. Etxe, kale eta plaza, txukun eta dotore ageri zaizkio bisitariari eta herriaren erdian, udaletxe txiki bezain politaren parean plaza eder-ederra. Eszenatokia, eserlekuak, ingurua hesituta aforoa neurtzeko, soinua…. dena prest dute antolatzaileek iritsi garenerako. Dantzarako atondu, instrukzioak jaso eta prest gaude dantzarako. Hasi da jendea plazara hurbiltzen.

Sokaren erregelak

Eserleku asko daude plazan eta zalantza dugu beteko diren, baina antzematen da dantza-jaialdien gosea dagoela eta Otxandio eta hango eta hemengo ikuslez betetzen hasi dira aulkiak. Herrikoez gain Durangaldea, Zarautz, Baztan, Oñati edo Santurtzitik iritsitako dantza-zaleak ezagutu ditugu ikusleen artean. Plaza ia betetzen duten ikusleei Miren Soloeta eta Eneko Abasolo “Abarkas”-en ongi-etorria eskaini ondoren, Bizkaiko gaiteroen pieza batekin hasi da jaialdia. 

Erregelen deia jo du Alex Agirrebeitia txistulariak eta Durangoko eta Berrizko bina dantzari plazaratu dira. Andoni Urtiagak eta Aritz Lasargurenek dantzatu dituzte aurreskuaren erregelak eta Gorka Otaduyk eta Ixone Aromak atzeskuarenak. Durangaldeko dantza-kode zahar eta konplexua dantzatzeko estilo eta tankeren aberastasuna hasi da plazaratzen.

Norbanakoa taldean

Talde estilo bateratua eta norbanakoaren nortasuna uztartzeko moduaz lezio paregabea eskaini digu Duguna dantza taldeak eskainitako soka-dantzan. Pandemiak hainbat talde kinka larrian jarri badu ez da hori Dugunaren kasua, belaunaldi gazte eta ederra loratzen ari baita beteranoen sokara eskuz esku helduta.

Bertsotan ere aurreskua eta atzeskua kontzeptuak erabiltzen direla kontatu zigun behin Eñaut Agirrek. Bidea ireki batek, errematatu besteak, bertsoaren erregeletan duten trebetasunaz gain, euskal dantzarekiko duten gertutasuna agertu dute Miren Amurizak eta Unai Iturriagak, Josu Zabalak soinuaz lagunduta.

Neurrian sartzeko Kezka

Hamar minutuko mugan sartzeko kezkaz aritu gara entseguetan. San Joan eguneko soka-dantzan ohikoa dugun tankeran, eskutik helduta eta elkarri eskutik tiraka egin dugu plazarako sarrera. Maskarapean arnasari buelta emateko astirik gabe dantzatu dute desafioa aurreskuak eta atzeskuak.

San Joan zortzikoaren doinura puntu-jolasean aritu gara gero, bakarlarien eta talde osoaren aldairak tartekatuz. Urduri dantza taldeko bi dantzariri agurra eta Aita San Migel dantzatu ondoren zubiri-zubiri atera gara plazatik.

Oinak dantzan, ipurdia geldi

Gari Otamendi, Ander Blasco eta Carlos Sagi, hiru musikari handi, mundua dantzan jartzeko musika armatzat daukatenak. Arrabita, esku-soinu, alboka eta pandero, euskal tradizioko dantza-doinu ederrak eskaini dituzte. Ikusleen oinak eta ipurdiak geldi egon ezin sumatzen ziren, baina sorbalda, esku eta buru baino ezin dantzatu gaurkoan.

Bermeoko Alkartasuna dantza taldeak 100 alargunen dantza ekarri du Otxandioko plazara. Itsasoak eramandako arrantzaleen doluz irradakan dantzatzen dira, Thierry Biskariren kantan oinarritutakoa, Uxue Alberdiren hitzak eta Patxi Labordak mazurka erritmora koreografiatuta.

Mazurkaren malenkoniari beste mazurka batek eman dio erreleboa, bigarren hau Gari Otamendi, Ander Blasco eta Carlos Sagi hirukotearen eskutik, eta eserita bada ere, hainbat hanka dantzan ari dira dantza bihurrian. 

Erregela bihurriak eta zortziko erregularrak

Durangaldeko erregelen bigarren txandan Garaiko Unai Etxeita eta Eneko Sarrigoitia, eta Iurretako Eñaut Aiartzaguena eta Maitane Totorika aritu dira aurresku eta atzesku lanetan.

Alex Agirrebeitian txistuaren doinura erretiratu dira horiek eta sartu da plazara Otxandioko Urduri dantza taldeko soka. San Pedro zortziko ederra dantzatu dute errementarien omenez.

Azken soka, segitzeko bultzada

Segidan jaialdian parte hartu dugun talde guztietako bina dantzarik osatutako sokak hartu du plaza. Bizkaiko gaitarien jo eta guztiek batera dantzatu dituzte jota eta porrua, eta Otxandioko txistularien azken kalejirarekin borobildu da jaialdia. 

Otxandioko garbitoki zaharrean prestatu gara dantzariak eta garbitokiaren azpialdean bildu gara dantza-ostean afal-mokadurako. Bai goxotasuna eta berotasuna otxandioarrek eskaini digutena. Dantzari, dantzazale eta musikariz beteta Otxandio, afalosteko giro ederra ez dugu berehalakoan ahaztuko. Dantza-festarik gabeko denboraldi luze eta idorraren bukaera izan ote da Otxandiokoa? Hala bedi.

Erronkari ibarreko emakumeen bizipenak jasotzen ditu Idoia Lahidalga Baglietto eibartarrak (eta Kezkako dantzariak)  eta Oihane Puertas Ramirez lasartearrak egin duten dokumental honek “Tenpraren Guarpena” dokumentalak. Belaunaldi ezberdinetako lau emakume, bailarako zenbait herritakoak, bizipen ezberdinekin historia berdina kontatzen. Guarpenari etzau akabatan trenpa (oroimenari ez zaio amaitzen denbora) erronkarierazko esalmoldetik dator izenburua, Tenpraren Guarpena, alegia, denboraren oroimena.

Mondragon Unibertsitatean Ikus-entzunezko Komunikazio Graduaren amaierako lan modura egin dute Lahidalgak eta Puertasek dokumentala, eta ekainean aurkeztu dute tribunalaren aurrean. Hain zuzen Kimu Berri 1. Saria jaso dute, gradu bukaerako lanaren aurkezpen onenaren saria. Eta ondoren, Erronkaribarrean hainbat aurkezpen eta emanaldi egin dituzte uda honetan.

Tenpraren Guarpena Eibarren

• Data: 2021eko irailaren 23an, osteguna, 19:00etan.
• Tokia: Portalea Kultur Etxeko (Eibar) areto nagusian (2. solairua).
• Sarrerak: izen-emateak kezka@dantzan.com helbidean edo Kezka dantza taldearen uasapean (605 711 429)
• Antolatzailea: Kezka dantza taldea – Eibarko Klub Deportiboa.
• Laguntzailea: Eibarko Udala.

Pandemia tarteko, aurten ere ezingo dugu irailaren 8an bertan ohi dugun moduan Arrateko dantzen sorta zelairatu. Hala ere, kofradia egunean, irailaren 12an, igandean, eguerdiko 13:00ean eskainiko ditugu Arrateko ezpata-dantza eta trokeo-dantzak Arrateko zelaian. Osasun egoera dela eta Eibarko Udalak erabaki du 2021 honetan ere ez antolatzea Arrateko jairik. 2020an ere berdin gertatu zen eta ordukoan ezpata-dantza aurretik grabatu eta irailaren 8an sarean zabaldu genituen irudiak.

Aurten ere ez da festarik izango, baina Arrateko dantzak kofradia egunean, irailaren 12an, igandez eskaintzeko aukera izango dugu. 12:30ean izango da meza Arrateko santutegian eta mezaren ondotik ez da prozesiorik izango, eta beraz, 13:00-13:15 inguruan eskainiko ditugu Arrateko dantzak zelaian, Usartza txistulari taldeak eta Kezka dantza taldeak. Arrateko ezpata-dantza eta trokeo-dantzak (makila txikiena, makila handiena eta brokel-makilena) eskainiko ditugu. 

Neurriak

Arrate jaietan izan ohi duenarekin alderatuta ez-ohiko tankera du egunotan Arrateko zelaiak, txosnarik, oholtzarik ez bestelakorik gabe, belarrak berdetzen ditu inguruak, probalekuko harriak ere estaliz zenbait puntutan. Probatokiaren inguruan aulkiak jarriko dira eta dantza ekitaldia ikusi nahi duenak aulkietan eserita egon beharko du, distantziak eta ezarritako neurriak betez. Eserlekuak ez dira aldez aurretik erreserbatuko; ikusleak iritsi ahala esertzen joan daitezke.

Dantzarien taldea ere azken urteotakoarekin alderatuta apur bat txikiagoa izango da. Azken hamabost urteotan Euskal Herri osoko hainbat dantzari, dantza-maisu eta dantza-lagun gonbidatu ditugu Arratera, gurekin dantzatu eta Arrateko Dantzarien Kofradiako kide izatera. Aurten ordea, iaz bezala, ez da ohorezko gonbidaturik ez eta kanpotik etorritakorik izango eta Kezkako dantzariekin osatuko da taldea.

Arrateko Amaren Dantzak 2021

• Taldeak: Arrateko Dantzarien Kofradia, Kezka dantza taldea eta Usartza txistulari taldea.
• Data: 2021eko irailaren 12a, igandea, 13:00etan.
• Tokia: Arrateko (Eibar) zelaia.
• Dantzak: Arrateko ezpata-dantza eta trokeo-dantzak
• Antolatzaileak: Kezka dantza taldea – Eibarko Klub Deportiboa, Arrateko kofradia, Eibarko Udala.

Abel Iriondo, Arrate, 2006ko irailaren 8an. Argazkia: Felipe Loiola – Kezka dantza taldea CC-by-sa

Kolpe latzarekin iritsi zaigu iraila. Abel Iriondo Elortza, dantzari eta dantza-maisu elgoibartarra hil da 54 urterekin. Arrateko dantzarien kofradiako ohorezko kidea, 2006an lehen aldiz gurekin dantzatu zuenetik ia-urtero izan da Arraten. Kezka dantza taldearekin harremana aurretik zuen ordea. 1990 eta 2000ko hamarkadetan San Joan eguneko soka-dantzan hainbat aldiz dantzatu zuen Untzaga plazan eta 1995-96 inguruan dantza irakasle ere aritu zen Kezkan.

Ohorezko gonbidatu bezala jaso zuen Arrateko Dantzarien Kofradiaren domina 2006an eta hamabi aldiz dantzatu du Arraten guztira, bi domina eskuratzeko merituak egin dituen lehen dantzaria izanik. Arraten bere dantzari dohain bikainak erakusteaz gainera, kanturako, festarako eta erromeriarako lagun ezinhobea zela erakutsi digu urtez urte. 

Arrateko dantzak irailaren 12an aurten

Aurten, pandemia dela eta, kofradia egunean, irailaren 12an eskainiko ditugu Arrateko dantzak Arrateko zelaian. Datozen egunetan eskainiko dugu horren inguruko xehetasun gehiago. Eguna aldatuta hainbat kontu aldatuko dira aurten, baina Abel Iriondok gurekin ez izatea izango da larriena.

Iaz bezala, aurten ere ezin plazan egin San Juan eguneko soka-dantza eta Coliseo Antzokian egingo dugu. Ekainaren 24an, 19:00etan izango da. Ekitaldia Coliseoan bertan ikusteko sarrerak hemen eskuratu daitezke eta bestela, streaming bidez Eibarko Udalaren kanaletik sareratuko da, eta beraz, hemen bertan ere ikusteko aukera izango da. 

Hemen ikusiko da ekainaren 10ean, 19:00etan Kezka dantza taldearen Eibarko Dantzari Egunaren emanaldia Coliseo antzokitik.

Programa

2005-06 Arrateko ezpata-dantza
2015-16 Txulalai eta polka-pik
2010 Gipuzkoako zinta dantza
2014 San petrike eta zapatagin
2011 Sarian zun zun
2012-13 Sorgin-dantza eta Oilo-itsua
2007-08 Cortes
2008-09 Dantzari-dantza
Kzk-tp Gipuzkoako uztai-txiki

• Eibarko Dantzari Eguna 2021 online (2021-06-10, 19:00etan)

2021/01/29 09:55

Dantza entsegua, 2020-11-02. Argazkia: Oier Araolaza – Kezka dantza taldea cc-by-sa

Urtea hasi orduko, urtarrilaren 4an dantzan ari ginen, pozik eta itxaropenez beteta, dantzaz betetako urtebete aurretik genuelakoan. Ez genuen sumatzen inoiz imajinatuko ez genuena, dantza, lana, aisia eta bizitza osorik hankaz gora jarriko zuen pandemia handik gutxira zetorkigula. Hain izan da berezia urtea, jaso dugun zartakoa eta gure bizitza eta jarduerak horrenbeste baldintzatu ditu, erreakzionatzeko gai ere nekez izan garela, eta gure sareko txoko honetan ere ohiko kronikarik apenas sareratu dugula. Ez-ohiko urtean beraz, ez-ohiko kronika, urte pandemiko honen laburpena 10 kapitulutan.

1. Hitzen maisua hitzik gabe

• Urtarrilak 4: Martin Zalakain Gasteizen, Principal Antzokian

Harrera beroa egin zioten arabarrek Martin Zalakainen abentura dantzatuari Gasteizko Printzipal antzokian. Portugaletetik Baionara, Debatik Iruñera, Euskal Herriko hainbat bazterretako dantzariak biltzen gara Argia dantzari taldearen zuzendaritzapean, eta Gasteizen arabar dantzari bat ere izan genuen gure artean.

Ikusleen artean, arabar dantzazaleekin batera izan ziren musikari, agintari (Lehendakaria eta Arabako Batzar Nagusietako presidentea tarteko) eta idazleak ere, eta hain zuzen hitzen bi artista handirekin, Asun Garikanorekin eta Bernardo Atxagarekin solasteko aukera izan genuen emanaldi bukaeran.

Ikuskizunak eragindako emozioak eta dantzak eta musikak ebokaziorako duten gaitasunaz ari ginela, une batean, hitzen maisu handia denak, hitzik gabe zegoela aitortu zigun. Ezustean, inoiz jasotako lorerik ederrena jaso genuela sentituz jarraitu genuen trasteak jasotzeko lanarekin. 

2. Zalakain Sarasuaren herrian

• Urtarrilak 18: Martin Zalakain Elgoibarren, Olaizaga kiroldegian

Marian Arregi eta Jose Inazio Sarasua gogoratuz eta omenduz abiatu zen Martin Zalakain ikuskizuna Elgoibarko Olaizaga kiroldegian. Hain zuzen ere Jose Inazio Sarasuaren ekimenez eta indarrez hainbat folklore jaialdi eder jaso eta bizitako eszenatokian, Haritz Euskal Dantzari Taldearen herrian, Sarasuaren aberrian. 

Elgoibarko Martin Zalakainen emanaldian Ekaitz Zilarmendi argazkilaria izan genuen gure artean eta erreportaje zoragarria utzi zigun.

Irudietako batzuetan kazuela berean dantzatzen antzematen zaigun bizi-poza uste baino lehenago bukatu zitzaigun.

3. Kokomarruak Zaldibarrera begira

• Otsailak 15, Koko-dantzak Arrateballen 

Otsaileko bigarren astean, dena prest genuen inauteriak abian jarri eta koko-eske eta koko-dantzak Eibarko baserri eta kaleetan zabaltzeko. Baina otsailaren 6an herriko mugan dagoen Zaldibarko zabortegian luizia gertatu, Sololuze eta Beltran langileak bertan lurperatuta geratu, autopista eten eta Eibar eta Ermuko airean laino toxikoa zabaldu zen. Otsailaren 15eko goizeko 7:30ean Portaleko dantza-gelan geunden, koko-jantziak janzten hasteko prest, baina zer egingo genuen erabakitzeke.

Bezperan, otsailaren 14an, Eibarren eta Ermuan kanpoan kirolik ez egiteko eta etxeetako leihoak itxita mantentzea aholkatu zuen Eusko Jaurlaritzak. Egoera aztertu eta iritzi-trukea egin ondoren, baserrietako koko-eskea mantendu eta arratsaldeko herriko kalejira bertan behera uztea erabaki genuen. Jantzi, argazkia egin San Andres parrokiaren atarian, merkatu plazan zeuden baserritar gutxiei bisita eta lehen dantza eskaini eta abiatu ginen.

Bi taldetan antolatuta, Arrateballeruntz eta Gorostaruntz abiatu ginen. Talde bat Arrate azpian dagoen Gaztelu baserriraino eraman eta handik behera jaisten hasi ziren dantzan, kantuan eta eskean: Arizmendiguena, Arizmendi, San Juangua, Zelaikoa, Untzeta, Agiñao-azpi, Agiñao-gain, Guenetxe, Narru, Erdikoa, Aretxitagoitikoa, Barrundi, Iñarra, Mendigoiti, Lezeta.

Asola Berri soziedadean hamaiketako ederrarekin indarberrituta jarraitu genuen Sumendixa goikora eta behekora. Bitartean, bigarren taldeak ere gorantz jo zuen baina Gorosta alderantz lehenengo: Mugitza, Pagolatxabola, Gorostabeletxe, Gorostagainekoa, Gorostabeña, Gorostazpikoa, Zestero, Kantabria eta hortik jaisten Itsaso, Maapilla, Zezeil, Ezkaregi-Errota eta Lezetaabeletxe.

Bi taldeak batuta iritsi ziren Lazaretora eta bertan egin genuen azken emanaldia elkarrekin.

Hor bukatu ziren 2020ko koko-dantzak. Arratsaldeko kalejira bertan behera geratuta koko-jantziak erantzi eta gordetzeko ordua iritsi zen. Gutxi espero genuen une horretan hori izango zela 2020an ohiko modura zerbait hurbilduta egingo genuen azken ekitaldia. 

Fernando Retolazak egindako argazki gehiago hemen: Koko-dantzak 2020 [argazkiak]

4. Bertan Behera

Eibarren 30 urtez kaldereroak plazaratu ditugu karnabaletan. Zaldibarko zabortegiaren isuriak zirela eta inauterietako programa osorik bertan behera uzteko aukera aurreratu zigun udalak. Guk ere egoera baloratu eta kaldereroak ez ateratzea erabaki genuen. Udalari jakinarazi genion erabakia. Azken orduan udalak ekitaldi batzuk mantentzea erabaki zuen eta ofizialki jakinarazi zuen kaldereroak mantenduko zirela. Otsailaren 21ean, karnabal barikuan, udalak kontratatutako txaranga atera zen eta kalejiran parte hartu ohi duten 8-9 elkarteetatik bateko dozena erdi kidek parte hartu zuten bertan.

Otsailean Txinatik zetorren birusaren soinuak gero eta ozenagoak ziren. Baina martxora sartu orduko alarmak pizten hasi ziren eta martxoaren 13tik aurrera bertan behera izan ziren egutegian gehien errepikatu ziren hitzak. 

Covdi19 pandemiaren ondorioz Bertan behera geratutako batzuk

• Martxoak 14, larunbata: Martin Zalakain Zornotzan.
• Apirilak 25, larunbata: Martin Zalakain Deban.
• Maiatzak 4, igandea: soka-dantza Santa Kurutz auzoan.
• Maiatzak 23, larunbata: Martin Zalakain Beasainen.
• Ekainak 12, ostirala: Eibarko Dantzari Eguna. 
• Irailak 12, larunbata: Martin Zalakain Hondarribian.
• Urriak 24, larunbata: Martin Zalakain, Astigarragan.
• Azaroak 1, igandea: Mendi-kultura jaialdia Kalamua-Arraten.
• Azaroak 30, astelehena: Plazara Dantzara dantzaldia.
• Abenduak 26, larunbata: Martin Zalakain Donostian, Victoria Eugenian.

Martin Zalakain ikuskizunaren urtea ia-osorik hankaz gora joan da. 

5. Dantza-konfinatuak

Konfinamenduan etxetik dantzan jarraitzeko ahaleginak ugariak izan dira. Dantzan.eus-en “Eutsi dantzan” bideo-tutorialak baliatu genituen hasieran. Gero taldeko bideo-deietan aritu gara entseguak egiten, horrek dituen zailtasunak eta mugak ondo ezagutzeraino: etxe bakoitzeko sukaldeko, egongela edo pasilloetako tamainak, soinua eta irudiaren sinkronizazio/ez-sinkronizazioak, e.a.

Entsegu telematikoez gain, beste mota bateko dantza-jardunak ere egin ditugu pantailen-dantzan. Adibidez, Saray Garzia dantzari profesional eibartarrarekin tailer bat egin genuen maiatzaren lehen egunetan.

Eta entsegu telematikoen desabantaila guztien artean aukera positibo txiki bat ere bazela ohartuta, distantzia fisikoaren ondorioz normalki egiten ez dugun moduko bi talderen arteko entsegu konpartituta egin genuen, Iruñeko Duguna dantza taldearekin batera.

6. Dantza-maskaratuak

2020a iritsi arte dantza-maskaratuak beste zerbait ziren. Inauteriekin lotzen genituen. Baina urte honetan inauterietatik kanpo ere aritu gara maskarekin dantzan.

• Maiatzak 31, igandea: Euskal Jaiaren usaina airean

Maiatzean, Euskal Jaia osorik bertan behera geratuta, talde txikietan antolatuta herriko kale eta plaza batzuk dantzaz eta musikaz girotzen aritu ginen.

Lau talde antolatu genituen, bakoitzak bere musikari taldearekin: Elgoibarko gaitari gazteak, Jainaga eta Narbaiza trikitilariak, Usartza txistulariak eta Kezkako txistulariak. 

Euskal Jaia antolatzen duen Eibarko Klub Deportiboko kultura batzordearen laguntzarekin, plaza eta kale nagusietatik ihesi, auzo eta bazterreko plazetara jo genuen, distantziak mantenduz eta jendea biltzen hasi aurretik bukatu eta alde egiteko moduko emanaldi laburrak eskainiz.

Kaleko dantza emanaldi ibiltariak debekatu aurreko egunak ziren. 

Felipe Loiolak egindako argazki gehiago hemen: Euskal Jaia Eibarren 2020 [argazkiak]

7. Dantza-bideo-emankizunak uda aurretik

Ekaina etorri zen, baina gure dantza eskolako urteko emanaldi nagusia izaten den Dantzari Eguna ez ginen planteatzera ere iritsi. Soka-dantza kalez kale egiteko proposamena egin genuen, karrika-dantza bat. Baina ezezkoa jaso genuen. Horren ordez antzokian dantzatu eta bideoz zabaltzeko aukera sortu zen.

• Ekainak 24, asteazkena: San Joan soka-dantza Coliseo antzokian

San Joan eguneko soka-dantza ere, 1994tik etenik gabe Untzaga plazan dantzatu duguna airean zegoen. Azkenean Coliseo antzokian, kameren eta ikusle gutxi batzuen aurrean egiteko aukera sortu zen.

Urtero soka-dantzan izaten ditugun omenduak pandemiari aurre eginez lanean zebiltzan osasun-langileak izan ziren.

Eserlekuetan osasun alorreko bailarako ordezkari nagusiak eta sokan gertuko bi dantzari, mediku eta erizain. Lehengoez gainera Covid19 gaixoak artatzea egokitu zaienak urte berezi honetan: Txindurriko Iratxe Odriozola dantzari eta txistulari ermuarra eta Haritzeko Ane Astigarraga dantzari elgoibartarra.

Felipe Loiolak egindako argazki sorta zabalagoa hemen: San Joan soka-dantza 2020 [argazkiak]

8. Dantza-bideo-emankizunak uda ostean

Uda ostean beste ikasturte bat hasi eta pandemia atzean utzita normaltasunera itzultzeko itxaropenak berehala uxatu zituen covid19 birusak. Lehen lepotik burua ekarri zigun irailak eta Arrateko jairik gabe Arrateko Dantzak bideo-enlatatu beharrean aurkitu ginen. 

• Irailak 5, larunbata: ezpata-dantzan grabaketa Arraten

Ohiko formatuan Arrateko ezpata-dantzarik izango ez zela onartuta, bideoa grabatzeko aukera izan genuen, eta Idoia Lahidalgaren ikus-entzunezko aginduetara eta Jose Antonio Roigeren airetiko begiradapean jarri ginen, urte berezi honetan ezpata-dantzaren oroitzapen berezia gordetzeko asmoz.

Usartza txistulari taldetik Enrike Montero, Asier Castelos, Iratxe Gimenez eta Iñaki Orbegozo izan genituen musikari lanetan, eta dantzariak, berriz, Ane Muguruza, Jone Amuategi, Garoa Magunazelaia, Jokin Hazas, Ane Sarasketa, Maialen Araolaza, Julene Usobiaga, Enrike Izagirre, Anartz Fernandez, Igor Baroja, Maddi Sarasua, Peru Alberdi, Maddi Alberdi, Maite Gonzalez, Egoitz Blanco, Miren Hazas, Oihane Llorente, Josu Garate, Jone Saez, Esther Kareaga, Maitane Fariñas, Joseba Aranzabal, Olaiz Agirrebeña, Harkaitz Urreta, Oier Araolaza, Ander Garitagoitia, Ainhoa Larrañaga, Luken Aranburu eta Jone Lahidalga. 

Ez ohiko egoera, ez ohiko irudiak; Arrateko zelai eta ingurune berde eta hutsetan ezpata-dantzariak eta txistulariak erakusten dituzten irudi bereziak utzi baitizkigu Felipe Loiolan begiradak.

Lau lerroko ezpata-dantza bi taldetan banatuta aritu ginen ezpata-dantzarien arteko distantziak bermatu ahal izateko.

Felipe Loiolak egindako argazki gehiago hemen: Arrate ezpata-dantza 2020 [argazkiak]

Idoia Lahidalga eta Jose Antonio Roigek egindako bideoa hemen:

https://dantzan.eus/bideoak/arrate-2020-ezpata-dantza/embed

9. Dekretu artean dantzan

Dekretuak irakurri, arau berriak aztertu, haietara egokitutako berrantolaketak egin eta berriz hasierara, dekretuak irakurri,… Horrela gabiltza irailetik. Lauzpabost astetik behin dena berraztertu behar eta neurri berrietara egokitu behar: protokoloa egin, protokoloa aldatu, protokolo berritu; orain aforoa murriztuta, gero leihoak eta ateak irekita, orain musukoarekin, gero musukoa eta taldea murriztuta, orain distantziarekin, gero distantzia, CO2 neurgailua, hidrogela eta errepertorioa berriz aldatuta. Entseguetarako lokal handiago bat alokatu eta egokitzen jardun gara azken hilabeteetan, Portaleko ohikoa txikia eta motza geratu baitzaigu neurriak betebeharrarekin. 

Pandemiak kinka larrian jarri du dantza. Entsegu bakoitzak azken entsegua izan daitekeelakoan ari gara dantzan. Biharamunik ez balego bezala dantzan. Entseguetan baino, entseguak egin ahal izateko antolaketa lanetan pasa zaizkigu hilabeteak. Eutsi! esaten du jendeak eta hori egiten saiatu gara: Eutsi dantzan!

https://dantzan.eus/bideoak/dantza-eskolen-osasun-onurak-etb1/embed

Ohiko dantza-emanaldirik egiteko aukerarik ez dugu izan. Baina han hemen, parte hartze txiki batzukin lanpetuta izan gara urte bukaeran ere bai.

• Irailak 8, asteartea: Diasporaren aurreskua Omaiztegin.

Guretzat Arrate eguna den irailaren 8an ospatzen da Euskal Diasporaren Eguna. Aurten Arrate egunean Arratera joateko aukerarik ez eta diasporaren eguneko ekitaldian antolatu zen aurreskuan parte hartzeko aukera izan genuen.

Eusko Jaurlaritzaren Kanpo Harremanetarako zuzendaritzaren eskariz diasporaren aurreskua koordinatu zuen Dantzan elkarteak eta hango eta hemengo dantzariek osatutako soka horretan izan ziren euskal ordezkari Miren Hazas dantzaria eta Jose Migel Laskurain txistularia, Gari Otamendi añorgarrarekin batera. 

https://dantzan.eus/bideoak/diasporaren-aurreskua-2020/embed

• Urria: Kezkako argazkien erakusketa Eibarko Klub Deportiboan

Eibarko Klub Deportiboko Argazkilaritza taldearen eskutik, Kezka dantza taldearen argazki-erakusketa izan da ikusgai Deportiboan bertan. Azken hiru urteotan Kezkak egindako dantza-ekitaldietako argazkien hautaketa jaso du erakusketak. 

• Urriak 21, asteazkena: Ilustrazioa eta dantza, Bergarako Laboratorium museoan

Dantzak eta ilustrazioa nola elkartu ziren Euskal Herrian azaltzeko hitzaldi-dantzatua eskaini genuen Bergarako Laboratorium museoan, eta Bergarako Musika Eskolako ikasleekin batera, Quico Puges musikari katalandar-eibartartua, eta Ainhoa Larrañaga eta Oier Araolaza dantzariak aritu ginen soka-, arku- eta kontra-dantza batzuk eskainiz azalpenen osagarri.

• Abenduak 3, osteguna: Roberto Perezi omenaldia Burgoseko epaiketaren urteurrenean

Frankismoaren amaieraren hasiera irudikatzen duen Burgosko epaiketa gertatu zela 50 urte bete diren honetan, horren inguruko ekitaldia antolatu zen Eibarko Coliseo Antzokian eta bertan, epaiketaren aurreko manifestazioan parte hartzen ari zela poliziak hil zuen Roberto Perez gazte eibartarrari eskainitako omenaldia agurra dantzatu zuen Kezkako Ane Muguruza dantzariak, Andoni Altzibar, Josu Agirre eta Iñaki Barua musikarien txistu eta danbor doinura.

• Abenduak 9, osteguna: Victoria Eugenia, Donostia, Xabier Leteren omenaldia

 Xabier Lete zendu zela 10. urteurrena gogoan hainbat ekitaldi antolatu dira eta horien artean zen abenduaren 9an Donostiako Victoria Eugenian egindako ekitaldia, idazle, musikari eta dantzarien parte hartzearekin. Ez dok Amairuren garaian Baga, Biga, Higa sentikarian sortzaile guztiak mutil-dantzaren doinura eszenaratzen ziren dantzaldia gogoan, Argia dantzari taldearen eskutik eszenaratu zen mutil-dantzan izan ginen Kezkako zenbait ordezkari.

•  Abenduak 9, osteguna: Urpekarien urteurrena eta bultzatzaileei omenaldia

Urtea hasi bezala, Eibarko Klub Deportiboko urpekarien batzordearen 50. urteurrena ospatuz bukatu zen guretzat, eta batzorde horretan urte guzti hauetan bultzaka aritu diren Arrate Eraso eta Javier Escuderori eskaini zitzaien omenaldian agurra dantzatu zuen Jone Lahidalgak, Andoni Altzibarren txistuaren eta Iñaki Baruan atabalaren doinura.

10. Zapaltzen dugun lur-zorua

Irailean ikusi genuen Portalea Kultur Etxean erabiltzen dugun dantza-gela “txiki” geratu zitzaigula. Batetik, talde txikiagoetan aritzeko bigarren gela bat beharko genuelako. Bestetik, talde handiagoetan aritzeko metro karratu gehiago behar genituelako. Kultur Etxe alboan libre zegoen lokal bat ikusi eta alokatu egin genuen. Kezka Garajea deitzen diogu orain beste espazio honi, garajeetan erabiltzen den moduko atetzarra baitu eta hori goraino altxatuta aritzen garelako bertan aire zirkulazio egokia bermatzeko.  

Kalearen alturan egonik eta atea zabal zabalik, entseguan ari garela espaloitik pasatzen diren herritarrak ezin saihestu barrura begiratzea eta dantzan dabilen taldearekin harritzea. Auzoko bizilagun batzuk agurtu gaituzte entseguetan eta baita txalotu eta eskertu ere, auzoari alaitasuna, musika, bizitasuna, dantza ematen diogulakoan.

Lurra gogorra du baina Kezka Garajeak eta dantzarako egokitu beharra ikusi dugu. Horrela, aislantea eta egurrezko geruza jarri diogu 2020an eta linoleoa 2021ean.

Tarte bat hartzen badugu sarrera bat egingo dugun lurra dantzarako egokitzeko egin ditugun hobekuntza lanak azalduz. Oraingoz lehen ekinaldiko argazkiekin utziko dugu.

Dantza kinka larrian jarri duen urte berezi honetan dantzan jarraitzeko ilusio eta gogoa ez ditugula galdu erakusteko, hona hemen dantzan jarraitzeko gure oinei egokitu diegun lur-zorua.

Plazara Dantzara erromeria Eibarren, 1993-11-27. Argazkia: Jose Valderrey

Festarik gabeko San Andres tristeak dira hauek. Eibarko plazak eta kaleak jendez beteta, baserritarren azoka ederra, talo eta txistorra usaina, musika eta dantza, festa eta bizipoza izan ditugun festa falta zaigu aurten.

Kezka dantza taldeak Plazara Dantzara erromeria ospatu dugu San Andres egunez azken 27 urteotan. Egia da euriaren ―euriteen esan beharko genuke, demasak izan baitira urte batzuetan― eraginez, behin baino gehiagotan bertan behera utzi behar izan dugula dantzaldia, edo euripean saio laburragoak egin behar izan ditugula, baina baserritar jantziak soinean, gehiago edo gutxiago, plazan ala tabernaren aterpean, urte guztiotan inoiz ez da falta izan musika, dantza eta festa. Aurten arte. 2020. A zelako urtea! 

Atzera begira

Besterik ezin egin eta aprobetxatu dezagun ba atzera begiratzeko eta Plazara Dantzara nola abiatu zen gogoratzeko. 1993. urtea zen. Eibarko zenbait dantzari ―Aresatz Usobiaga, Virginia Andres, Enrike Izagirre, Roberto Altzerreka, Oier Araolaza,…― Elgoibarko Haritz dantzari taldearen entseguetara joaten hasita geunden, bertako zuzendari Jose Inazio Sarasua eta dantza-irakasle Lurdes Odriozolarekin gure dantzaren-ezagutza eta funtzionamendu modua hobetzeko asmoz.

Bertan elgoibarko dantzari belaunaldi harrigarri bat ―Nerea Lariz, Jon Lizarralde, Edurne Odriozola, Abel Iriondo, Garbiñe Gorostiaga, Mikel Legorburu, Arantza Aginako, Kastor Otaegi, Ainhoa Larrañaga, Asier Gorriti,…― ezagutu genuen.

Horrez gain, Debako Gure-Kai taldea eta bertako dantzariekin ―Andoni Iriondo, Nekane Goikoetxea, Iñaki Elosua,…―  ere topo egin genuen, gure antzera babes bila Elgoibarrera jo zutenak.

Haritz eta Gure-Kai dantza taldeek, Gabon Zahar eta Soro eguneko ferietan Plazara Dantzara Izeneko erromeria martxan jarrita zuten bi urte lehenago eta Kezka dantza taldea ere gonbidatu “zirkuituan” sartzera.

Horrela, 1993ko azaroaren 27an, larunbatez, San Andres egunari aurre hartuz, Eibarko lehen Plazara Dantzara erromeria antolatu genuen Eibarko Udalaren laguntzarekin.

Jainaga eta Narbaiza trikitilariak eta Elgoibarko udalaren txistulari taldea arduratu ziren musikarekin.

Fandangoa, arin-arina, kalejira, dantza-jauziak, polka, balts eta rantxerak, eta Iribasko ingurutxoa zein Imotzeko esku-dantza dantzatuz.

Jose Valderrey-ren argazki sorta eder honetan ongi antzematen da Plazara Dantzarak dantzaren bidez Untzagan jarritako festa eta giroa.

Dantza eskolek beraien jardunarekin jarraitzeko aukera dute oraingoz Euskal Autonomia Erkidegoan eta eskola horietako baten jarduna, Eibarko Kezka dantza eskolarena erakusten du Euskal Telebistako Gaur Egun albistegian agertu den erreportaje honek. Umeez gain helduak ere aritzen dira euskal dantza ikasten Kezka dantza eskolan eta helduen ikastaldietako batean izan dira ETBko kamerak. Kezka dantza eskolako Oier Araolazak eman ditu dantza eskolak dituen osasun onuren inguruko argibideak eta covid19arekin ez kutsatzeko beharrezko neurri guztiak hartuta aritzen direla azaldu dute Mari Karmen eta Edurne ikasleek. 

Entsegu bakoitza tarte baterako azkena izan daitekeen sentipenarekin ari gara bizitzen. Baina ari gara. Dantza osasuna dela sinesten badugu, nola utziko diogu dantzatzeari osasunaren izenean? Gakoa neurriak hartzean datzala sinetsita gaude, dantzari eutsi, baina babes neurri guztiak beteta. Dantzan kutsatze arriskua ahalik eta txikiena izatea da helburua, beraz, arauak betetzeaz gainera, ahalik eta modurik seguruenean aritzeko neurriak hartzea. Hauxe da guk egin duguna:

• Espazio handiago bat alokatu dugu, talde handiak zatitzeko eta bertan elkarren artean distantzia handiagoa bermatzeko.
• Protokoloa ezarri dugu, gehienezko edukiera, sarreran gel hidroalkoholikoarekin garbiketa, distantziak, e.a. guztiak zehaztuz.
• Maskarak darabiltzagu jarduera osoan. Badakigu zenbait testuingurutan intentsitate handiko gorputz ariketa egiterakoan baimenduta dagoela maskara kentzea, baina ez dago argi dantzan hori baimenduta dagoen, eta gainera, ez du zentzurik arrisku handieneko unean ―arnasketa areagotzen zaigunean― maskara kentzeak. Babes-neurriez ari bagara, hain zuzen ere une horietan da beharrezkoena musukoa jantzita izatea. 
• Aireztapen oso ona dugula ziurtatu dugu. Espazio berriak atetzarra du eta osorik altxatzen dugu, eta kalera ematen duten beste bi ate ere irekita izaten ditugu. Gainera altura handia du lokalak, 5 m inguru. Dantza-gela ongi aireztatzen dela ziurtatzeko CO2 neurgailua darabilgu. Neurgailuak 800 ppm-ko langa gainditzen ez duen bitartean adierazten digu gela ongi aireztatzen ari dela. Kopuru horretara iritsiko balitz entsegua bertan behera utziko genuke. Atzo, entsegua hasi aurretik 415 ppm markatzen zituen CO2 neurgailuak. 15 dantzari ordubetez gorputz ariketa bizian aritu ondoren daturik altuena 587 izan da.

Dantza taldea dantza eskolan

Araudiek ez dute dantza taldeez hitz egiten. Dantza jarduera kirolaren ala hezkuntza ez-arautuaren zakuan sartu behar zen erabaki ezinda ibili gara, baina Kezkaren dantza eskola osoa ―ume eta heldu artean 15 talde―  hezkuntza ez-arautua dela kontuan hartuta, eta dantza taldearen jarduera dantza eskolakoaren oso antzekoa denez ―irakasle batek gidatzen ditu entseguak eta dinamika dantza eskolako ikasgelen ia-berbera da―, ba erabaki dugu dantza taldea dantza eskolan integratzea. Beraz, dantza taldeko kide guztiok matrikula orriak bete ditugu eta ikasturte honetan dantza eskolako beste ikasgela bat izatera pasatu gara.

Eusko Jaurlaritzaren urriaren 26ko dekretuan, arautu gabeko prestakuntza-zentroak aipatzen ditu 8. puntuan eta bertan dioenez, horietan ikasketa-jarduera “presentziala izan ahal izango da, gehienez ere 25 pertsonaren mugara bitarte. Beharrezko neurriak ezarri beharko dira instalazioetan pertsonen arteko segurtasun-distantzia mantentzeko. Maskara erabiltzea nahitaezkoa izango da, nahiz eta pertsonen arteko segurtasun-distantzia 1,5 metrokoa den”. Horixe da beraz, aplikatzen ari garen araubidea.

Azken dantza hau

Agian bihar bukatuko dira gure entseguak. Agian etzi. Nietzschek esana da galdutzat eman beharko genukeela dantzatu ez garen egun bakoitza. Dantza gaitezen bada, biharamunik ez balego bezala.ERLAZIONATUTAKO ELEMENTUAKCO2 neurgailua, dantza-gelako airearen egoera ezagutzeko tresnaEta orain zer?Dantza kinka larrian jarri du pandemiakDantzarako protokoloa